از مولتی متر بیشتر بدانیم

معرفی:

مولتی متر شاید کاربردی ترین ابزار یک مهندس الکترونیک باشد. ابزار‌های مختلف در اندازه‌گیری انواع کمیت‌های الکتریکی، از مهم‌ترین وسایل مورد نیاز مهندسان الکترونیک و برق هستند. این ابزارآلات، می‌توانند برای عیب‌یابی قطعات مختلفی از جمله فیوز‌ها، سوئیچ‌ها، خازن‌ها، کابل‌ها و… به کار روند. انجام اندازه‌گیری‌های کمی و یا آزمایش‌ها نیز، از دیگر کاربرد‌های این ابزارآلات است. مولتیمتر دستگاهی است که دارای قابلیت های بسیار گسترده ای می باشد.

یکی از این قابلیت ها بدین شرح است که چند کمیت الکتریکی مختلف مانند ولتاژ، جریان، ظرفیت خازنی، مقاومت الکتریکی و غیره را اندازه گیری کند.

مدل های زیر را بررسی می کنیم:

• مولتیمتر آنالوگ (دستی)
• مولتیمتر دیجیتال
• مولتیمتر کلمپی
• مولتیمتر رومیزی

انواع مولتی متر برای پارامترهای الکتریکی

مولتی متر آنالوگ (دستی):

مولتیمتر آنالوگ یکی از انواع مدل های مولتی‌متر است که بر اساس یک میکرومتر ساخته می شود که وسیله ای برای محاسبه پتانسیل و جریان است. به دلیل استفاده کمتر از این مدل از مولتیمتر نسبت به مدل های دیگر، قیمت ارزان تری دارد. در استفاده از این دستگاه باید بسیار دقت کنید زیرا این مولتی متر ها به ضربه بسیار حساس هستند. این دستگاه دارای صفحه شاخص و عقربه است و هنگامی که مقادیر اندازه گیری شده (پارامترها) تغییر می کند، نشانگر روی صفحه تغییر می کند. به دلیل محدودیت های فراوان از جمله دقت کم اندازه گیری، این دستگاه به مرور زمان جای خود را به مدل های دیجیتال داد.

مولتی متر دیجیتال (دستی):

  در مولتی مترهای دیجیتال دستی، پارامترهای اندازه گیری شده به صورت اعداد دیجیتال نمایش داده می شوند. همچنین دستگاه ها قادر هستند واحد اندازه گیری را نیز نمایش دهند. مولتی متر دیجیتال نسبت به مولتی‌متر آنالوگ مزایای زیر را دارد:

• دقت بسیار بالا در اندازه گیری و نمایش داده ها
• کاهش خطای کاربر
• افزایش کارایی دستگاه و سرعت اندازه گیری
• امکان اندازه گیری و نمایش مقادیر مختلف
• دارای حافظه ای برای ثبت اطلاعات اندازه گیری
• قابلیت اتصال به کامپیوتر
• کالیبراسیون آسان

مولتیمتر رومیزی:

مولتیمتر رومیزی نوعی مولتی متر دیجیتال با دقت اندازه گیری بالا است که بیشتر در آزمایشگاه ها مورد استفاده قرار می گیرد. مقادیر اندازه گیری شده توسط مولتی مترهای رومیزی به صورت ارقام دیجیتالی نمایش داده می شوند.

مزایا و معایب مولتیمتر

از جمله مهمترین مزایای آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دقت بالا
• امپدانس ورودی بالا
• قابلیت خواندن واضح صفحه در فواصل دید بالاتر
• آنها به دلیل فناوری یکپارچه ارزانتر هستند.
• نمایش خروجی می تواند به صورت خودکار انجام شود.
• دارای کنترل قطبیت خودکار.

از معایب آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• الزامات منبع تغذیه و مسائل ایزولاسیون
• صفحه نمایش LCD عمدتاً به منبع تغذیه خارجی مانند باتری بستگی دارد زیرا هنگامی که باتری تخلیه می شود، LCD کم نور می شود، بنابراین خواندن آن دشوار است.
• حد مجاز مولتی متر 1 ولت است، بنابراین در صورت افزایش حد، مولتیمتر آسیب می بیند.
• مولتیمتر باید مطابق با اندازه گیری مشخص شده سازنده و همچنین رتبه بندی طبقه بندی استفاده شود. در غیر این صورت، کنتور آسیب می بیند و تجهیزات از بین می روند.

تا کنون با نمای کلی مولتیمتر آشنا شده ایم و دیده ایم که به آن آمپرمتر نیز گفته می شود که برای محاسبه برق از آن استفاده می شود. مقاومت، ولتاژ و جریان، ولتاژ باتری، تشخیص عیب و غیره از جمله کاربردهای این دستگاه است. این ابزار توسط مهندسان برق و الکترونیک برای عیب یابی مشکلات الکتریکی در مدارها، موتورها، سیستم های سیم کشی، منبع تغذیه، لوازم خانگی و غیره استفاده می شود.

قسمت های اصلی مولتی متر عبارتند از:

• پایانه ها (پروب) و دکمه های تنظیم
• کلید انتخاب
• صفحه نمایش دیجیتال

مشخصات فنی مولتیمتر

نام دیگر این ابزار مهم، آوومتر است که کلمه AVO از حروف اول کلمات Amper، Volt و Ohm گرفته شده است. زیرا آوومترها این سه کمیت را برآورد می کنند. یکی از مهمترین و اساسی ترین ابزار کار مهندسین و تعمیرکاران برق در زمینه الکترونیک می باشد و از مولتی متر برای تشخیص مشکلات الکتریکی موتورها، لوازم برقی، مدارهای الکتریکی، پاورها و … استفاده می شود.

نحوه استفاده از مولتیمتر

با چرخاندن کلید روی مولتی متر، می توانید پارامترهای مختلفی را که می خواهید اندازه گیری کنید. توجه داشته باشید که روی این کلید چرخان یک فلش کوچک وجود دارد که حالت مولتی متر را نشان می دهد و در هر جایی که فلش قرار می گیرد مولتی متر در آن حالت قرار دارد. در ادامه به توضیح مختصری در مورد هر پارامتر می پردازیم.

• اندازه گیری ولتاژ DC: باید کلید را در حالت vdc قرار دهید و سیم ها را به دو سر نقطه مورد نظر وصل کنید.
• اندازه گیری جریان الکتریکی: کلید باید در موقعیت A و سیم مولتی متر باید به صورت سری در مدار باشد.
• اندازه گیری مقاومت الکتریکی: کلید را روی حالت اهم قرار دهید و دو سیم مولتی متر را به مقاومت وصل کنید.

اطمینان از اتصال و عدم اتصال کوتاه در مدار

یکی دیگر از ویژگی های این دستگاه Beeper  است و این امکان را به کاربر می دهد تا از اتصال و عدم اتصال به نقاط مختلف مدار و اتصال سیم ها به یکدیگر مطلع شود. برای این منظور ابتدا دو رشته سیم بدون اتصال را از دو طرف تست می کنیم. اگر صدا از مولتی متر ساطع نشود، این دو سیم با هم تماس نداشته اند و اگر صدا منتشر شود، این دو سیم در نقطه ای با هم تماس داشته اند. برای اینکه بدانیم اتصالات صحیحی داریم یک طرف سیم را به هم وصل می کنیم و از طرف دیگر با اتصال دو سیم باید صدایی از سمت مولتی متر خارج شود. این روش برای اطمینان از عدم معیوب بودن سیم در انواع سیم های برق، تست دیود، دیتا، دوربین و آنتن استفاده می شود.

با قرار دادن انتخابگر مولتیمتر روی قسمت آزمایشی دیود، کار شروع می شود. در مرحله بعد دو سر سیم مولتی متر در دو طرف دیود مورد نظر قرار می گیرد و اگر صدایی از مولتی متر خارج نشود دیود سالم است. به طور کلی، دیود نباید اتصال کوتاه داشته باشد.